Η τσουκνίδα φυτρώνει στους πιο απίθανους τόπους.

Αν κάνετε μια εξόρμηση στην εξοχή, δεν θα κουραστείτε ιδιαίτερα να την ανακαλύψετε γιατί φυτρώνει σε κάθε γωνιά.

Ξεπετάγεται στις άκρες των δρόμων, σε καλλιεργημένα αλλά και ακαλλιέργητα χωράφια.

Αν όμως δεν σας ενδιαφέρουν οι εκδρομούλες στις εξοχές και σταθείτε τυχεροί, μπορεί και να την πετύχετε σε κάποιο πάγκο στη λαϊκή αγορά…

Τη χαρακτηρίζουν συχνά-πυκνά ως «ζιζάνιο», αλλά αυτό το… ζιζάνιο είναι ένας διατροφικός θησαυρός.

Η διατροφική της «προίκα» είναι γνωστή από την αρχαιότητα αφού είχε πραγματικά την τιμητική της στα τραπέζια των αρχαίων Ελλήνων.

Άλλωστε αν δεν ήταν τόσο πολύτιμη δεν θα κατείχε τόσο περίοπτη θέση και στις λαϊκές μας παραδόσεις, σε πολλές παροιμίες και δοξασίες…

«Αχ να ‘μαστε καλά μέχρι τη άνοιξη, την εποχή των χόρτων και της τσουκνίδας». Αυτή την ευχή έκανε η γιαγιά Αθηνά συχνά-πυκνά μέσα στο καταχείμωνο.

Έλεγε και το άλλο: «Μη βιάζεστε! Όταν ακουστεί το κάλεσμα του κούκου και όταν αρχίσει να ξεμυτάει ανάμεσα στο ξερόχορτα η τσουκνίδα, τότε έρχεται η άνοιξη…»

Σύμφωνα με μία παράδοση, την τσουκνίδα τη μαγείρευαν για πρώτη φορά την ημέρα του Αγίου Γεωργίου και μάλιστα την χρησιμοποιούσαν σε όλες σχεδόν τις τελετουργικές πρακτικές που συνδέονταν με αυτήν την γιορτή.

Επειδή τη θεωρούσαν σύμβολο υγείας έπλεκαν μαζί με άλλα λουλούδια τα πράσινα στεφάνια του Αγίου Γεωργίου. Το βράδυ πριν την μέρα αυτή οι γυναίκες άρμεγαν την προβατίνα που πρώτη από όλες γέννησε αρνάκια.

Το δοχείο γάλακτος το καθάριζαν με ένα μάτσο τσουκνίδες μουλιασμένες σε ζεματιστό νερό.

Μετά το διακοσμούσαν με ανοιξιάτικα λουλούδια, δεμένα με κόκκινη κλωστή, ανάμεσα στα οποία τοποθετούσαν και τσουκνίδες…

Οι νοικοκυρές στόλιζαν βρύσες και πηγάδια με πράσινα στεφάνια και τοποθετούσαν για υγεία τσουκνίδες στα δοχεία και τα μπακίρια, με τα οποία μετέφεραν νερό.

Αλλού τα φύλλα της τσουκνίδας περιπλέκονταν με γεράνια και λευκάγκαθα που οι νοικοκυρές τα έβαζαν στην εξώπορτα, για να τους προστατεύουν από επιβλαβείς επιδράσεις και προβλήματα…

Σε κάποια μέρη της Ελλάδας η πιο ηλικιωμένη γυναίκα της οικογένειας τσούκνιζε τα πόδια των παιδιών, τη στιγμή που ήταν ακόμη στο κρεβάτι, καθώς και τα πόδια των ηλικιωμένων γιατί πίστευαν ότι αυτό θα κρατήσει τα παιδιά υγιή και θα απομακρύνει από τους γηραιότερους αρθριτικά και άλλες παθήσεις.

Στη λαϊκή ιατρική ετοιμάζονται αφεψήματα από τα φύλλα, άλλα και από τη ρίζα της τσουκνίδας.

Οι τσουκνίδες συλλέγονται την άνοιξη μόλις έχουν ξεμυτίσει τα πρώτα τρυφερά φυλλαράκια. Οι ρίζες πάλι, το φθινόπωρο, όταν η άνθιση έχει τελειώσει.

Η γιαγιά Αθηνά έλεγε πως οι κομπρέσες από τσουκνίδα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές για τη παράλυση των ποδιών και για τους ρευματισμούς.

Σύμφωνα με την παράδοση η τσουκνίδα είναι ένα φυτό με μαγικές ιδιότητες γιατί απομακρύνει τα κακά πνεύματα.

Τη χρησιμοποιούσαν και σε τελετουργίες για να σπάσουν τα ξόρκια και τα μάγια και σαν προστασία απέναντι στο κακό μάτι.

Επίσης αν μια κοπέλα ήθελε να εκδικηθεί τον αγαπημένο της που την απατούσε, έφτιαχνε ένα μάτσο από τσουκνίδα και έλεγε «…έτσι όπως κάηκε η καρδιά μου από τον καημό, να καεί και η δικιά του…».

Πραγματικά τώρα, όσο και αν δεν της φαίνεται, η τσουκνίδα, αυτό το περιφρονημένο αγριόχορτο, είναι από τα πιο ευεργετικά φυτά του πλούσιου «φαρμακείου της φύσης» και η λίστα των θεραπευτικών της ιδιοτήτων είναι όντως ατελείωτη.

Αξίζει να σημειώσουμε ακόμα ότι η καροτίνη-Β -που περιέχει σε αφθονία- βοηθά στην πρόληψη της ανάπτυξης των ελεύθερων ριζών ενώ χαλαρώνει τον άνθρωπο από το άγχος και μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία της κατάθλιψης.

Το αφέψημα από τσουκνίδα βελτιώνει την λειτουργία της καρδιάς, βοηθά ασθενείς με διαβήτη και παχυσαρκία.

Η τσουκνίδα χρησιμοποιείται και στην αντιμετώπιση της ανοιξιάτικης κόπωσης.

Δεν ξέρω αν ευσταθεί η πληροφορία ότι κάποτε, σε κάποιες περιοχές, από την τσουκνίδα έφτιαχναν κλωστές και υφάσματα.

Είναι σίγουρο όμως ότι με την τσουκνίδα άλλωστε έβαφαν πράσινα και μάλιστα ανεξίτηλα τα μάλλινα υφάσματα οι παλιές νοικοκυρές στο χωριό μου.

Όπως και ότι η τσουκνίδα κατείχε σημαντική θέση στις γαστριμαργικές προτιμήσεις των ορεινών περιοχών της Ηπείρου και της Μακεδονίας…

Για τους περισσότερους ίσως δεν θα είναι κι από τα πιο συμπαθή αγριόχορτα που θα επέλεγαν για το τραπέζι τους.

Αυτό μάλλον γιατί δεν γνωρίζουν τι εστί τσουκνίδα.

Ή μάλλον τη γνωρίζουν αλλά τη… φοβούνται για τα όσα αρνητικά της καταλογίζουν, όπως το έντονο τσούξιμο που προκαλεί όταν την αγγίξει κανείς με γυμνά χέρια.

Αλλά η τσουκνίδα δεν είναι μόνο αυτό και αυτό το σημείωμα ίσως τους κάνει να αλλάξουν γνώμη…

Ας ξεκινήσω λοιπόν από την θρεπτική της αξία -διόλου αμελητέα- αφού περιέχει βιταμίνες όπως Α (περισσότερη και από το καρότο), Β και C, σίδηρο, ασβέστιο, μαγνήσιο καθώς και ιχνοστοιχεία.

Η γεύση της τσουκνίδας είναι… πώς να την περιγράψω; …Είναι κάπως χορτώδης κι ευχάριστη!

Στη διαχείρισή της θέλει προσοχή γιατί προκαλεί όπως είπαμε ερεθισμούς στο δέρμα, οπότε αν αποφασίσετε να εκδράμετε προς αναζήτηση τσουκνίδας οπωσδήποτε εξοπλιστείτε με γάντια

Στην Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής γιατί σε συνδυασμό με αυγά, γάλα και μυζήθρες και τυριά κάνει νοστιμότατες πίτες.

Τα πρώτα τρυφερά βλασταράκια βρασμένα με λαδολέμονο κάνουν ωραιότατη σαλάτα.

Η τσουκνίδα κάνει εξαιρετική παρέα με το ρύζι, οπότε μη διστάσετε να τη χρησιμοποιήσετε για να φτιάξετε το περίφημο τσουκνιδόρυζο ή πίτες σαν τις περίφημες δροσοπηγιώτικες τσουκνιδόπιτες…

Παλαιότερα, εκεί κατά τα τέλη του Μάη, λίγο πριν οι τσουκνίδες αρχίσουν να σποριάζουν, οι γυναίκες του χωριού ξεχύνονταν στις πλαγιές του Βιτσίου και τις μάζευαν σε μεγάλες ποσότητες.

Τις στέγνωναν, τις έτριβαν και τις είχαν για τροφή και θεραπεία τον χειμώνα. Πολλές νεότερες νοικοκυρές, μεταξύ αυτών και εγώ, το κάνουμε ακόμα και σήμερα…

Δείτε και τη συνταγή για βλάχικη τσουκνιδόπιτα (πίτα βινίτα)…

Τσουκνιδόπιτα Δροσοπηγιώτικη

Τι θα χρειαστείτε για τη ζύμη:

• Αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• Νερό
• Αλάτι
• Βούτυρο ή μαργαρίνη ή ελαιόλαδο

Για να δείτε λεπτομερείς περιγραφές και εικόνες από τη διαδικασία της ζύμης και του φύλλου, δείτε τη συνταγή για πρασόπιτα…

Τι θα χρειαστείτε για τη γέμιση:

• 2 κούπες νερό
• 2 κούπες ξερή τσουκνίδα
• 4 αυγά ή και λιγότερα
• 1 κουτ. σουπ. βούτυρο
• 2-3 γεμάτες κουτ. σουπ. γιαούρτι
• 300 γρ. φέτα ή μυζήθρα
• 1 κουτ. σουπ. αλεύρι

Πώς θα τη φτιάξετε:

Σε κατσαρολάκι βάλτε να βράσουν δυο κούπες νερό…

Μόλις το νερό αρχίσει να κοχλάζει, ρίξτε τη ξερή τσουκνίδα με το αλεύρι (ή αν θέλετε το προσθέτετε μετά, όπως λέω πιο κάτω)…

Αφήστε να βράσει για ένα τέταρτο ώσπου να απορροφηθεί σχεδόν όλο το νερό. Αν αφού έχει περάσει ο απαιτούμενος χρόνος, έχει περισσέψει αρκετό νερό, στραγγίξτε το.

Ρίξτε στη ζεστή τσουκνίδα το αλευράκι (αν δεν το ρίξατε πριν) και το βούτυρο και ανακατέψτε καλά.

Τρίψτε τη φέτα και προσθέστε τη μαζί με τα αυγά και το γιαούρτι.

Πρέπει να σας πω πως ετούτη η τσουκνιδογέμιση γίνεται νοστιμότερη αν αντί για τυρί χρησιμοποιήσετε μυζήθρα.

Ανακατέψτε, δοκιμάστε και αλατίστε αν χρειαστεί.. Η γέμιση είναι έτοιμη.

Ετοιμάστε τα φύλλα της πίτας σύμφωνα με τη διαδικασία που σας έχω περιγράψει στη συνταγή για την πρασόπιτα και σίγουρα θα πετύχετε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα που θα ικανοποιήσει και εσάς και όσους αγαπάτε.

Αλλά και αν αποτύχετε την πρώτη φορά μην απογοητεύεστε και τα παρατήσετε. Δεν είναι τυχαίο αυτό που λένε πως η επανάληψη είναι μητέρα της μάθησης.

Αυτό μπορώ να σας το βεβαιώσω προσωπικά: Γιατί για να φτάσω σε σημείο να φτιάχνω τις πίτες που φτιάχνω σήμερα -που κατά γενική ομολογία είναι τέλειες- έχω περάσει “δια πυρός και σιδήρου” με την μαμά μου και τη γιαγιά Αθηνά πάνω από το κεφάλι μου να με επιτηρούν και να με επιπλήττουν στο παραμικρό μου στραβοπάτημα.

Και να σκεφτείτε πως την πρώτη μου πίτα την έφτιαξα όταν ήμουν μόλις δέκα (10) χρονών!

Καλή επιτυχία φίλες μου και καλά μαγειρέματα… 

Μέχρι το επόμενο μαγειρικό μας ραντεβού να περνάτε καλά και να προσέχετε τους υπέροχους και μοναδικούς εαυτούς σας.

Μην σταματάτε να αγωνίζεστε και να ξεπερνάτε οποιοδήποτε εμπόδιο, μικρό ή μεγάλο, βάζει η ζωή μπροστά σας γιατί όπως έλεγε και η γιαγιά Αθηνά «…μάλλον θα χρειαστεί να δώσεις μια μάχη περισσότερες από μια φορές για να την κερδίσεις….»

Σας φιλώ αυγή.-